Φώσκολος

Επώνυμο οικογένειας Βενετών ευγενών, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι: 1. Λεονάρδος. Στρατηγός. Έζησε τον 17o αι. Πήρε μέρος σε πολλές στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των Τούρκων, στην Αλβανία, στη Δαλματία και στα νησιά και διακρίθηκε στην ηρωική άμυνα της Κρήτης (1669). Λέγεται ότι ο Λεονάρδος ήταν πρόγονος του ποιητή Ούγου Φ. 2. Μάρκος Αντώνιος. Ποιητής. Έζησε τον 17o αι. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στην Κρήτη. Γνώριζε πολύ καλά την ιταλική και τη λατινική γλώσσα. Ο Φ. έγραψε μια κωμωδία με τον τίτλο Φορτουνάτος, η οποία διακρίνεται για τη σάτιρά της και την απεικόνιση των ηθών και των εθίμων της εποχής. Η κωμωδία αυτή που βασίζεται σε μία ερωτική ιστορία και διανθίζεται με κωμικούς διαλόγους, που συχνά φτάνουν μέχρι τη λεγόμενη βωμολοχία, παίζεται με επιτυχία έως τις μέρες μας. Ο ανιψιός του Μιχαήλ, ο οποίος ήταν νομικός, συμπλήρωσε το χειρόγραφο του Φορτουνάτου με διάφορες σημειώσεις και την προσθήκη στίχων στα ιταλικά. 3. Ούγος (Ζάκυνθος 1778 – Τάρνχαμ, κοντά στο Λονδίνο 1827). Ποιητής. Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Νικόλαος, αλλά από το 1796 άρχισε να χρησιμοποιεί και το όνομα Ούγος, το οποίο και του έμεινε τελικά. Από Βενετό πατέρα, που είχε γεννηθεί στην Κέρκυρα και ήταν γιατρός στην υπηρεσία της Γαληνοτάτης, και από Ελληνίδα μητέρα, τη Ζακύνθια Διαμαντίνα Σπαθή, αναγνώριζε πάντα μέσα του τις δύο πατρίδες του, ακόμα και όταν, και αυτό έγινε πολύ σύντομα, η Βενετία έγινε γι’ αυτόν η αγαπημένη του πόλη και η ιταλική πατρίδα του. Στη Ζάκυνθο φοίτησε στο σχολείο του Αντώνιου Μαρτέλαου, όπως και ο Σολωμός, τα παιδιά του Κολοκοτρώνη, ίσως ο Κάλβος κ.ά. Το 1793 η μητέρα του, χήρα, εγκαταστάθηκε με τα παιδιά της (είχε ακόμα δύο αγόρια και ένα κορίτσι) στη Βενετία. Εδώ ο Φ. θα αναπτύξει την ευρύτατη καλλιέργειά του, θα αισθανθεί τα πρώτα σφοδρά ερωτικά βιώματα και θα ζήσει τους πρώτους πολιτικούς ενθουσιασμούς του. Στα χρόνια αυτά θα γράψει Στον απελευθερωτή Ναπολέοντα (1797), πολυάριθμους στίχους αρκαδικού χαρακτήρα και την τραγωδία του Θυέστης (1796), καρπό του θαυμασμού του για τον Αλφιέρι. Μετά τη συνθήκη του Καμποφόρμιο, με την οποία ο Ναπολέων παραχωρούσε τη Βενετία στους Αυστριακούς, ο Φ. αναγκάζεται να εγκαταλείψει –για πάντα– την πόλη που αγάπησε και από τότε οι περιπέτειες της ζωής του συνδέονται στενά με τον κυκεώνα των μεταβολών που γίνονται στην Ιταλία κατά την εποχή του Ναπολέοντα. Αναγκασμένος από τα γεγονότα, και υπακούοντας σε μια σχεδόν ρομαντική εσωτερική ανησυχία, αρχίζει τη ζωή του ανθρώπου των γραμμάτων και των όπλων, που περιπλανιέται δυσαρεστημένος από τον εαυτό του και από τους άλλους και ανίκανος να συμβιβαστεί: ερωτεύεται, πολεμάει, τραυματίζεται, υποφέρει· μεταξύ 1804-06 βρίσκεται στη Γαλλία για να πάρει μέρος στην εισβολή που ετοιμάζει ο Ναπολέοντας στην Αγγλία (τότε μεταφράζει το Αισθηματικό ταξίδι του Λόρενς Στερν). Όταν επιστρέφει, στο Μιλάνο (1806) μεταφράζει την Ιλιάδα και συνθέτει τους Τάφους, που κυκλοφόρησαν τον επόμενο χρόνο χαρίζοντάς του ξαφνικά αδιαφιλονίκητη φήμη. Το 1808 διορίζεται καθηγητής της ρητορικής στο πανεπιστήμιο της Παβίας· στο εναρκτήριο μάθημά του όμως (Περί της καταγωγής και της αποστολής της λογοτεχνίας) δεν υπάρχει κανένα εγκώμιο για τον αυτοκράτορα και φυσικά η κυβέρνηση του αφαιρεί την έδρα. Οι πολιτικοί και λογοτεχνικοί αντίπαλοί του θα φροντίσουν ώστε να αποτύχει και η τραγωδία του Αίας (1811) και τότε ο Φ. πάει στη Φλωρεντία, όπου γράφει τη ζοφερή τραγωδία του Ricciarda και ασχολείται κυρίως (1812-13) με τη σύνθεση του έργου του Οι χάριτες. Eκεί θα τον γνωρίσει και ο νεαρός τότε Ανδρέας Κάλβος, ο οποίος θα συνδέσει για μερικά χρόνια την τύχη του με την τύχη του Φ. και θα επηρεαστεί από αυτόν. Ενώ πλησιάζει η πτώση της ναπολεόντειας αυτοκρατορίας, ο Φ. επιστρέφει στο Μιλάνο (1814) και ξαναφοράει τη στρατιωτική στολή, αλλά θα φύγει σύντομα απορρίπτοντας την εύνοια και τις προσφορές των κυρίαρχων Αυστριακών και αρνούμενος να δώσει όρκο πίστης (1815). Αυτοεξορίζεται στην Ελβετία όπου θα ζήσει μια σκληρή ζωή, και από εκεί, με τη βοήθεια και του φίλου του Καποδίστρια, παίρνει διαβατήριο για την Αγγλία (1816), όπου θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή του μέσα στις ποικίλες δυσκολίες της εξορίας. Σε κάποια στιγμή αποφασίζει να κατέβει στην Ελλάδα. Έγραψε μάλιστα και σχετικό γράμμα στον Μαυροκορδάτο, αλλά τελικά δεν ήρθε. Ενδιαφέρθηκε πάντως πολύ για τα ελληνικά πράγματα: για το σύνταγμα και τις ελευθερίες των Ιονίων, για την Πάργα, για την ίδρυση πανεπιστημίου στην Κέρκυρα. Στην ίδια περίοδο εργάζεται ως δημοσιογράφος και εγκαινιάζει την ιταλική λογοτεχνική κριτική του 19ου αι. με τα δοκίμιά του για το Δεκαήμερο και για τη Θεία Κωμωδία. Επειδή είχε πιστέψει λογικά στην αλήθεια του αισθητισμού, ο Φ. αναζητεί με πάθος σε όλη του τη ζωή μια σταθερή πίστη και δημιουργεί για τον εαυτό του την κοσμική θρησκεία των αυταπατών· με το βάθος του συναισθηματικού του κόσμου ταραγμένο από μια αγωνία, που θα μπορούσε να ονομαστεί προρομαντική, ερωτοτροπεί αδιάκοπα με μια μορφή γαλήνιας ποίησης, που τη συνταυτίζει, όπως οι σύγχρονοί του νεοκλασικοί καλλιτέχνες, με την τέλεια ποίηση της αρχαίας Ελλάδας. Το ποιητικό του έργο, χωρίς να αποφεύγει τον κύκλο του αληθινού, τείνει vα αποσπάσει από τον πυρήνα του μερικές εικόνες ιδανικής τελειότητας. Η ποίησή του αναπτύσσεται με στενή συνέπεια από τα Τελευταία γράμματα του Ιακώβου Όρτις (1798-1802) έως τους στίχους των Χαρίτων. Το πρώτο έργο, νεανικό μυθιστόρημα, που το συνδέουν, εξαιτίας της επιστολικής μορφής του, με τη Νέα Ελοΐζα του Ρουσό και, εξαιτίας της πλοκής και ορισμένων σημείων του χαρακτήρα του κεντρικού ήρωα, με τον Βέρθερο του Γκέτε, ουσιαστικά αντικατοπτρίζει τα πολυτάραχα συναισθηματικά και πολιτικά βιώματα του συγγραφέα στα νεανικά του χρόνια και τη φιλελεύθερη και σύμφωνη με τις ιδέες του Αλφιέρι αντίληψή του για τη ζωή. Αλλά περισσότερο από τις καλλιτεχνικές αρετές, θα μπορούσε να πει κανείς πως η σημασία του έργου αυτού συνίσταται στην προαγγελία μερικών χαρακτηριστικών θεμάτων της υψηλότερης φωσκολικής ποίησης. Οι Τάφοι απεικονίζουν τη στιγμή της μεγαλύτερης ανθρώπινης και ποιητικής ισορροπίας του Φ., ενώ οι Χάριτες, που τις συνέθεσε σε διάφορες περιόδους, από το 1812-13 έως την εξορία του στην Αγγλία, κλείνουν τον κύκλο της φωσκολικής ποίησης. Χειρόγραφο του Ούγου Φώσκολου. Πρόκειται για διαμαρτυρία του ποιητή για την κατάργηση των λατινικών στα σχολεία. Ο ποιητής Ούγος Φώσκολος.